Przemoc w rodzinie a stwierdzenie nieważności małżeństwa

W sądzie rodzinnym ofiary przemocy w rodzinie często występują o rozwód z orzeczeniem o winie współmałżonka. Taki proces rozwodowy trwa dłużej, umożliwia jednak wystąpienie o alimenty nie tylko na dzieci, ale także na małżonka. Dowiedz się, czy ofiara przemocy domowej może uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa, czyli tzw. rozwód kościelny. Czy sąd kościelny stwierdzi nieważność małżeństwa w każdym przypadku przemocy rodzinnej?

Przemoc domowa a istotne obowiązki małżeńskie

Wiele osób do kancelarii kanonicznych zgłasza się z pytaniem czy przemoc domowa jest wystarczającym powodem, by sąd kościelny stwierdził nieważność małżeństwa. Aby adwokat kościelny mógł odpowiedzieć na to pytanie, musi poznać przyczynę zachowania małżonka:

• Czy agresja wynika z zaburzeń osobowości?
• Kiedy rozwinęła się osobowość zaburzona?
• Jaki jest stopień zaburzenia osobowości?

Osoba z zaburzeniami osobowości, które uniemożliwiają wypełnianie istotnych obowiązków małżeńskich, według prawa kanonicznego nie może zawrzeć związku małżeńskiego. Pielęgnowanie wspólnoty małżeńskiej czy świadczenie wzajemnej pomocy współmałżonkowi należą do tych obowiązków małżeńskich, z których osoba z zaburzeniami osobowości i znęcająca się fizycznie bądź psychicznie nad małżonkiem się nie wywiązuje.

Aby sąd kościelny orzekł, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie, należy udowodnić, że przemoc domowa jest związana z zaburzeniami psychicznymi, że zaburzeniami tymi współmałżonek zmagał się już w dniu ślubu lub wcześniej oraz że stopień zaburzeń faktycznie uniemożliwia mu wypełnianie obowiązków małżeńskich.

Stwierdzenie nieważności małżeństwa – symulacja dobra małżonka

Prawo kanoniczne określa trzy grupy przyczyn do stwierdzenia nieważności małżeństwa. Jedną z nich stanowią wady zgody małżeńskiej (wady konsensualne), do których należą:

• Wykluczenie potomstwa
• Wykluczenie wierności
• Wykluczenie jedności
• Wykluczenie dobra wspólnego małżonków

Każda osoba składająca skargę w sądzie kościelnym, może podać więcej niż jeden tytuł prawny, czyli przyczynę, którą sąd kościelny może uznać za zasadną, by stwierdzić, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie. Zdarza się, że ofiara przemocy stara się udowodnić nie tylko, że małżonek miał podczas składania przysięgi małżeńskiej zaburzoną osobowość, ale także że symulował wspólne dobro małżonka.

Czy przemoc może być przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa?

Sama przemoc w rodzinie nie zostanie uznana przez sąd kościelny za przyczynę stwierdzenia nieważności małżeństwa. Jednak w wielu przypadków agresja wynika z zaburzeń osobowościowych (często diagnozuje się u agresywnego małżonka osobowość borderline). Niektórym ofiarom przemocy udaje się udowodnić, że w chwili zawierania związku małżeńskiego małżonek jedynie symulował zgodę małżeńską na wspólne dobro.

W obu przypadkach należy udowodnić, że przyczyny stwierdzenia nieważności małżeństwa istniały dokładnie w chwili składania przysięgi ślubnej. Jeśli jesteś ofiarą przemocy domowej i zastanawiasz się czy małżeństwo zostało zawarte w sposób ważny, skorzystaj z porady prawnej adwokata kościelnego, który wyjaśni, na jakiej podstawie sąd kościelny może stwierdzić nieważność małżeństwa, a następnie pomoże zebrać materiał dowodowy, niezbędny podczas kanonicznego procesu małżeńskiego.

*Artykuł powstał przy współpracy z Kancelarią Salomon, specjalistami prawa kanonicznego.